شیکرهای آزمایشگاهی و انواع آنها

دستگاه شیکر آزمایشگاهی چیست؟

دستگاه شیکر (Laboratory Shaker) یا لرزاننده یکی از تجهیزات آزمایشگاهی مورد استفاده برای مخلوط کردن و هم زدن مواد مختلف است. با اینکه استیرر و همزن مغناطیسی در سال های گذشته جایگزین شیکر در آزمایش شده اما برای مخلوط کردن مواد در حجم بالا از شیکر استفاده می شود. همچنین برخی مدل های شیکر دارای سنسور تنظیم دما هستند که این نوع از شیکرها در عین حال که نمونه را مخلوط می کنند برای گرم کردن مواد نیز به کار می روند.

این دستگاه در پژوهش های زیست شناسی، شیمی، بیوتکنولوژی و بیوشیمی به کار می رود. بسته به مدل شیکر، دستگاه دارای محل قرار دادن فلاسک یا لوله نمونه است که با ظرفیت و اندازه گیری های مختلف موجودند.

انواع شیکر آزمایشگاهی

• شیکر ورتکس (Vertex)
• شیکر صفحه ای یا پلتفرم (Platdorm)
• شیکر اوربیتالی (Orbital)
• شیکر انکوباتور (Incubator)
• روتوشیکر یا شیکر خورشیدی (Roto)

شیکر آزمایشگاهی ورتکس (Vertex)

این مدل از شیکر توسط Jack A. Kraft و Harold. D در سال ۱۹۶۲ اختراع شد. یک شیکر ورتکس یا گردابی معمولا یک دستگاه کوچک است که برای تکان دادن یا مخلوط کردن ویال هایی (Vials) از مواد مایع استفاده می شوند. بارزترین مشخصه آن این است که کاربر می تواند با قرار دادن یک ویال روی صفحه و روشن کردن دستگاه، از آن استفاده کند. در تنظیم سرعت دستگاه شکر ورتکس بسیار متغیر عمل می کند. به این صورت که با چرخاندن دکمه تنظیم سرعت به صورت پیوسته می توان سرعت را به مقدار دلخواه تغییر داد.

شیکرآزمایشگاهی صفحه ای (Platform)

این نوع شیکر آزمایشگاهی مانند صفحه ای روی میز می باشد که صفحه به صورت افقی حرکت می کند و دارای ابعاد مختلفی می باشد. مایع مخلوط شونده درون ظروف آزمایشگاهی و فلاسک ها بر روی این صفحه قرار می گیرد و پس از تنظیم زمان و سرعت حرکت، صفحه محتوی نمونه با حرکت رفت و برگشتی جابجا میشود. به طور کلی می توان گفت اندازه صفحه و حداکثر میزان جابجایی یکی از ویژگی های منحصر به فرد در انتخاب این نوع شیکر آزمایشگاهی است.

شیکر آزمایشگاهی اوربیتالی (Orbital)

شیکر اوربیتالی یک صفحه دایره ای متحرک با سرعت کم (۲۵-۵۰۰ دور در دقیقه) دارد. موارد مهمی که در انتخاب این دستگاه اثر گذار است عبارت اند از: شیکر سرعت چرخش، قطر دوران، اندازه صفحه و اندازه فلاسک ها و ظروف نمونه ای است که روی آن قرار می گیرند.

این دستگاه شیکر به طور معمول برای کشت میکروب ها، شستن بظری ها و اختلاط عمومی استفاده می شود. از ویژگی های آن می توان به عدم ایجاد ارتعاش و تولید گرمای اشاره کرد. به همین دلیل است که می توان آن را دستگاهی ایده آل در کشت میکروبی به شمار آورد. معمولاً با قرار دادن شیکر اوربیتالی در یک انکوباتور آن را ارتقا می دهند. در این نوع شیکر فلاسک های نمونه با استفاده از گیره هایی در ابعاد استاندارد نگه داشته می شوند.

شیکرآزمایشگاهی انکوباتور (Incubator)

شیکر انکوباتور یا شیکر حرارتی ترکیبی از یک شیکر و انکوباتور است. در واقع شیکر انکوباتور دستگاهی است که علاوه بر توانایی تکان دادن مخلوط، امکان نگه داشتن آن در شرایط مطلوب دمایی را نیز دارا است. شیکر انکوباتور دستگاهی بسیار کارامد برای کشت میکروب ها و تکرار DNA می باشد؛ زیرا توانایی تکان دادن و توزیع یکسان اکسیژن و مواد مغذی در شرایط مطلوب اطراف محیط کشت را دارا می باشد.

شیکر آزمایشگاهی خورشیدی (Roto)

روتوشیکر ِ یکی از انواع پرکاربرد شیکر ها،  می باشد. از این شیکر آزمایشگاهی جهت چرخاندن و مخلوط کردن مواد بر روی یک صفحه متحرک و با زاویه های مختلف نسبت به افق استفاده می شود. از بارزترین ویژگی ها این دستگاه، زاویه چرخش و سرعت چرخش آن می باشد که در انتخاب فرد نقش اساسی را ایفا می کند.

کابردها

– آزمایشگاه های زیست شناسی و بیوتکنولوژی

– آزمایش های شیمی و بیوشیمی

– مدارس 

– داروخانه ها

– دانشگاه ها و مراکز صنعتی

معایب

– محدودیت وزن نمونه ها روی صفحه دستگاه

– محدودیت سرعت متناسب با وزن نمونه ها

– انجام عمل کالیبراسیون در صورت تغییر شرایط بیرونی و ظروف نمونه